Yaşamadığı bir olayı yaşamış gibi anlatmak, göstermediği bir başarıyı göstermiş gibi sunmak, gerçekte olmayan ölümcül bir hastalığı olduğunu ileri sürmek… Yalan söyleme alışkanlığı olarak bilinen mitomani ile beyaz yalanlar olarak da bilinen masum yalanlar birbirinden oldukça farklı! Peki, nedir mitomani?

Yalan söyleme alışkanlığı olarak da bilinen patolojik yalanın psikiyatride, “mitomani” olarak tanımlandığını söyleyen Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin, mitomani hastalığına sahip olan bireylere ise ‘mitoman’ denildiğini; ‘mitomani’nin Yunanca muthos (efsane) ve Latince mania (delilik) kelimelerinin birleştirilmesinden meydana geldiğini söylüyor.

Mitomani ergenlikte başlıyor

Mitomani ile beyaz yalanın birbirinden farklı olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin, “Mitomani bazen kişilik bozuklukları ile karıştırılabilmektedir. Ancak kişilik bozukluklarının tersine mitomanik kişiler yalandan kazanç elde etmeyi düşünmezler. Kişilik bozuklukları çoğunlukla çocukluk çağında, mitomani ise ergenlikte başlar. Mitomanlarda kişilik bozukluklarında görülen yoğun duygusal iniş ve çıkışlar ve intihar eğilimleri görülmez.” diyor.

Konfabulasyon hastalığı ile de karıştırılabiliyor

Mitomaninin “konfabulasyon hastalığı” ile karıştırılabildiğini ifade eden Çekin, konfabulasyonun masal anlatma ve gerçeği saptırma olduğunu, bu yönüyle birbirlerine çok benzediklerini konfabulasyonun mitomaniden farkının ise, organik nedenlerle bellekte oluşan boşlukların doldurulmaya çalışılması olduğunu belirtiyor. Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin’in mitomani ile ilgili verdiği diğer bilgiler ise şöyle;

Hastalıklı yalanlar, sık sık söylenir

Hastalıklı yalanlar, sık sık ve zorlantılı bir biçimde söylenen yalanlardır, bir çıkar sağlamak için söylenmezler ya da söylenmeleri için ortada görünür bir neden yoktur. Sürekli söylenirler ve bu yalanları söyleyenler, yalan söylediklerinin anlaşılacağından korkmazlar ve bu yalanları söyledikleri için de bir suçluluk duymazlar. Yaşamadığı bir olayı yaşamış gibi anlatmak, göstermediği bir başarıyı göstermiş gibi sunmak, gerçekte olmayan, ölümcül bir hastalığının olduğunu ileri sürmek ya da başkalarını etkilemek için, ünlü biriyle yakın tanışıklığının olduğunu söylemek, bunun için verilebilecek örneklerdendir.

Detaylı öyküler anlatabilirler

Mitoman kişileri ayırt etmek kolay değildir. Çoğu zaman kişide kuşku uyandıracak kadar sıra dışı ya da gerçek olamayacak kurgular hissedilse de bunlar öyle kolay anlaşılamaz. Anlamak için bazı ipuçları vardır. Genellikle bu kişiler, kendilerini kahraman gösteren birtakım başarılardan bahsederlerken bazı zamanlarda ise kendilerine acınılması adına mağdur rolünde oldukları olaylar anlatabilirler. Anlatılan öyküler çok detaylı ve geniş yelpazede olur. Öykü içerisinde sorulan sorulara çok hızlı ve büyük özenle yanıt verirler ancak verdikleri yanıtlar çoğu kez belirsizdir ve sorulan soruya verilecek doğru yanıttan çok uzaktır. Farklı zamanda aynı öykü sorulduğu zaman daha değişik bir kurgu ile anlatım yaparlar ve bu yalanla yüzleştirildiklerinde yadsıma eğiliminde olurlar.

Yalan söyledikten sonra rahatlarlar

Sağlıklı bireyler bir sebeple beyaz yalan söyleyip daha çok durumu kurtarmaya çalışırken; mitomanlar psikolojik olarak ihtiyaç halini alan yalan söylemeye karşı yoğun bir istek duyar ve yalan söyledikten sonra rahatlama hisseder.

Düşük öz benlik saygısı ve güvensizlik temel sebep
Mitomaninin temelinde bireydeki düşük öz benlik saygısı ve kendine güvensizlik yatar. Bu eksiklikleri birey yalan söyleyerek doldurmaya çalışır. Mitoman kişilerin birçoğunda inişli çıkışlı aile yaşamları olduğu tespit edilmiştir. Mitomani hastalarında sahte benlik duygusu, gerçek benliği sahte benlikten korumak için idealizasyon benzeri savunma mekanizmalarını kullanır. Mitomania hastalığının ileri evresi ise nevroz ve psikozdur.

Tedaviye ikna edilmeli

Mitomani tedavisi genellikle psikoterapi ile bir psikolog eşliğinde yürütülüyor ve kişinin psikiyatrik muayene sonucuna göre ilaç tedavisine de başlanabiliyor. Ancak öncelikle hastanın tedavi konusunda ikna edilmesi ve en kısa süre içerisinde tedaviye ve terapilere başlaması önemli.