Mutlaka başınıza gelmiştir. İlk kez gördüğünüz ve tanıştırıldığınız birinin ismini kısa bir süre sonra hatırlamakta güçlük çeker, bunun için de sizi hep zor durumda bırakan hafızanızı suçlarsınız. Oysa isim unutmanın çok daha farklı sebepleri olabilir…

Genelde yeni tanıştırıldığım kişilerin isimlerini hatırlamakta zorluk çekiyor, hatta el sıkıştıktan birkaç saniye sonra unutabiliyorum. Ama bu konuda yalnız olmadığımı da biliyorum; çünkü çevremdeki birçok kişinin de aynı sorundan muzdarip olduğunu görüyorum. Yine de bugüne kadar problemin daha çok benden kaynaklandığını, hafızamın çok da yeterli olmadığını düşünürdüm. Geçtiğimiz günlerde YouTube’da yayınlanan eğlenceli bir video işte bu yüzden kendimi çok daha iyi hissetmemi sağladı. En azından sorunun evrensel ve oldukça sıradan bir durum olduğunu, birden fazla nedeni olabileceğini anlamış oldum ve kendimi suçlamaktan vazgeçtim.

AsapScience adlı YouTube kanalında, Mitchell Moffit ve Greg Brown’ın yayınladıkları ‘’Why do you forget their name? ‘’ isimli video, yeni tanıştığımız kişilerin isimlerini hatırlamakta neden zorlandığımıza oldukça mantıklı açıklamalar getiriyor.

Videoya göre beynimiz aslında yüzleri hatırlamak konusunda çok daha donanımlı. Daha önce gördüğümüz bir yüzü ikinci kez gördüğümüzde, özel beyin hücreleri devreye giriyor ve bize konuyla ilgili yardımcı oluyor. Ancak isimler genelde rastgele seçildikleri ve çok özel bilgiler barındırmakları için beyin isimleri hafızada tutmakta zorlanıyor. Aynı şekilde meslekler de kişilerin ne yaptıkları ve vakitlerini nasıl geçirdikleri konusunda daha belirgin bilgiler barındırdıkları için akılda daha kolay kalıyor. Tanıştığımız yeni birisinin mesleğini öğrendiğimizde, onun hayatıyla ilgili birçok şeyi hayalimizde canlandırabiliyoruz ve bu durum, o kişinin mesleğini isminden daha kolay hatırlamamıza neden oluyor. Kısacası beynin hatırlamasını sağlayan şey, aslında çok sayıda bilgi kırıntısı arasında bağlantı kurabilme yeteneği.

İsimleri hemen unutmamızın bir diğer nedeni de bir insanla ilk kez tanıştırıldığımızda, daha çok kendimizi tanıtmaya odaklanıyor oluşumuz. Bu gibi durumlarda karşımızdaki kişiyi dinlemek yerine, beynimiz daha çok neyi nasıl söyleyeceğimiz üzerine odaklanıyor ve bu da karşımızdaki kişiyle ilgili yeni edindiğimiz bilgileri unutmamızı sağlıyor. Yani beynimiz ne yazık ki içinden yeni bilgiler çıkarırken, karşıdan gelen yeni bilgileri de depolamak konusunda o kadar iyi değil.

Beynin sahip olduğu uzun ve kısa süreli hafıza da hatırlama sürecinde bir hayli etkili. İşleyen bellek olarak da adlandırılan kısa süreli hafızaya kısa süre içinde çok sayıda bilgi depolandığı için, gelen veriler sürekli tekrarlanmadığı sürece giderek unutuluyor. Bu nedenle sürekli tekrar iyi bir hafıza için şart. Aslında hafızayı ne kadar sık çalıştırırsak, hatırlamak istediğimiz şeyleri o kadar derinlere kazıyoruz. Hatta sırf sürekli tekrarla hafızayı çalıştırmak için geliştirilmiş, Memrise gibi programlar, bu sayede yabancı bir dil öğrenmek gibi üzerine düşülmediği taktirde kısa sürede unutulabilecek konuların aklımızda kalmasını kolaylaştırıyor.

Asıl konuya, yani tanıştığımız kişilerin isimlerini neden aklımızda tutmakta zorlandığımıza dönersek, bizi çoğu zaman mahçup eden bu durumun bir diğer nedeni de aslında karşımızdaki kişiye gerçekten ilgi duymuyor oluşumuz. Öyle ya neden bir daha karşılaşma ihtimalimizin zayıf olduğunu düşündüğümüz birisinin ismini aklımızda tutalım ki? Kaldı ki yeni ilişkiler kurmaya ve yeni birileriyle tanışmaya hevesli insanların, hafızada isim tutmak konusunda çok daha iyi oldukları da araştırmalarla ortaya çıkmış. Kansas State Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma, isimleri hatırlamanın beynin yeteneğiyle değil, insanların bu konuya ilgi düzeyiyle yani motivasyonla alakalı olduğunu kanıtlıyor.

Uzun lafın kısası isimleri unutuyor olmak, hafızanızın kötü olduğu anlamına gelmiyor. Mutlaka sizin de kendinize özel bir ilgi alanınız ve bu konuda çevrenizdeki birçok kişiden çok daha iyi bir hafızanız var. Eğer bu konuya kafayı çok takıyorsanız da aşağıdaki yöntemleri uygulayarak isim hafızanızı geliştirebilirsiniz.

İsimleri Akılda Tutmayı Kolaylaştıracak Yöntemler

• Yeni öğrendiğiniz isimleri yüksek sesle kullanmaya çalışın. Böylelikle hem isim pratiği yapmış olur hem de karşınızdaki kişiyle ilgilendiğinizi göstermiş olursunuz.
• Bazı isimler birbirlerine çok benzer. Eğer yeni tanıştığınız kişinin ismini yanlış duyduğunuzu düşünüyorsanız, tekrar sormaktan çekinmeyin.
• Eğer bir ismi ilk kez duyuyorsanız, ismin anlamını sorarak aklınızda kalmasını kolaylaştırabilirsiniz.
• Yeni tanıştığınız birinin yüzündeki bazı detaylar ve ismi arasında ilişki kurduğunuz taktirde (Güzel gözlü X), o kişiyi bir sonraki görüşünüzde daha kolay hatırlayabilirsiniz.
• Yeni tanıştığınız insanlar hakkında daha fazla bilgi edindikçe, bu kişilerin aklınızda daha fazla yer kapladığını fark edeceksiniz.
• İsim hafızasını güçlendirmenin bir yolu da bolca tekrara başvurmak. Tanıştırıldığınız kişinin ismini 10 dakika sonra hatırlamaya çalışarak, kendinize minik testler yapın.
• Hata yapmaktan, yeni duyduğunuz bir ismi yanlış söylemekten korkmayın.

Ceren Öztuna Kaynakcı