En uzun seyahatiniz kaç gündü? 1 hafta veya 1 ay ? peki seyahat ettiğiniz seyahat sürelerini topladığınızda kaç güne ulaşıyorsunuz ? Belki bir Dünya turuna çıkma niyetiniz olursa seyahat süresini maksimumda tutabilirsiniz. Tabi yoldaki tehlikelerden bahsetmiyorum. Amaç bir seyahat olmasa da amaca ulaşmak için seyahat edenlerin kaleme alındığı bir romandan bahsetmek istiyorum. İskender Pala’nın kitabın son sayfasına sıkıştırdığı yolculuk haritası kitaba dair ilgimi ve okuma hızımı arttırmıştı.
Kervan Hakkında
Kervan isimli kitap İstanbul’dan 1818 yılının 18 Mayıs tarihinde yolculuğa başlayan bir kervanın 11 Ekim’de Mekke’ye ulaşmasını konu alan bir seyahati anlatıyor. Sırasıla İzmit, Söğüt, Konya, Adana, Antakya, Şam, Havran, Tebük, Medan-I salih, Medine ve Mekke ile sonlanıyor. Tabi bu sürenin dönüşünü kitapta okuyamıyoruz ancak yaklaşık 5 ay süren yolculuğun bir de dönüşü var.
Sultan’ın hakimiyetinin olduğu topraklarda olsa da 50 bini aşkın insan inandığı imanın bir şartını yerine getirmek için bird eve kervanı yolu ile yollara düşüyor. Bu kervanda kimle yok ki; Bir müderris, bir kuşbaz, bir berber, bezirgan, deveci, seyis ve öykünün ana karakterlerinden biri olan meczub. Tabi bu seyahat yaya olarak devam ettiği için yazın sıcağında alev alan seraplar, kum fırtınaları, çekirge sürülerinin rotaları darken kitabı okurken bir sonrasında ne olacak diye size akıcı bir okuma sağlıyor.
Öyküde belli karakterlerin belli görevleri ve amaçları var tabiki. Müderris mürekkebi ve kağıtları ile olayları kayıt etmek, kuşbaz haberleşmeyi sağlamak, sürre emini (kutsal topraklara hediyeler götürmek) ve meczub. Onun amacı da kervandaki sevdiğine ulaşmak.
Seyahat zamanı Arap topraklarında Vehhabilik akımlarının başladığı, insanların mevcut inanış şekillerinin sorgulandığı ve Kabul edilmediği zamanların başlangıcını anlatıyor. Bugün kü Suudi Arabistan yönetiminin başlattığı ilk ayrılıkları ogünkü karmaşa ile diyaloglarda bilgece yorumlamayı başaran yazar esasen bir kurgu romanın öyküsünü anlatmıyor her 2 tarafın gözünden de bu ayrılıkların mantıklıca sorgulanması gereken noktalarını da açıklıyor.
Burada da yazarın eğitmen kişiliğine atıfta bulunabiliriz. Okuduğumuz tarihi bir seyahat ve inanç yolculuğunun yanın gerçekçi ögeleri de barındırıyor.
Tabi bunların yanında yoldaki tehlikeler sadece doğa olayları değil. İnsanoğlunun hayatta olduğu süre boyunca ona en çok tehlike yaratan varlık hep insandır. Kitap bunu da pusuda bekleyen vehhabi dazlak çeteleri ve saldırıları ile betimlemiş. Yine tarihi figürler olan Kavalalı Mehmet Ali Paşa ve şehir komutanlarının seyahatin güvenli geçmesi için aldığı önlemleri ve saldırılarını kervan içindeki casuslar ile kervanda adaleti sağlamaya çalışanlarının birleşimiyle okuyoruz.
İskender Pala kanaatimce güzel bir işe imza atarak kendine özgü diliyle bir güzel bir eser ortaya çıkarmış.
Yalnız eleştirebileceğim konu dönem dilini kullanırken çok fazla sayıda eski kelimelerin birbiri ardına sıralanışı akıcılığı kesmiş. Sözgelimi şu paragraf gibi :
“Benim oğlum, ben ki enbiyanın hatimesi, resullerin baş tacı, server-ı kainat muhammed mustafa’nın sancak-ı şerifini kudretlü, mehabetlü, saadetlü sultanımız, sultan oğlu sultan mahmud han hazretlerinin alemini taşıyarak buralara geldim; yolum hak yol, niyetim ibadet-i rabbani olup allah’ın inayeti ve keremiyle hacca niyet etmiş otuz bin mümin ve müminatın, müslim ve müslimatın ibadetlerinin ifası sadedinde emir ve ferman aldım.”
Tamam aynı dili konuşuyoruz ancak bu paragrafı kim okuduğu gibi anlayabilir sizce ?
Kitaptan bir kaç alıntı ile devam edip okuak için kararı siz değerli ziyaretçilere bırakalım:
-Sevseydi Vazgeçmezdi
-Bilin ki sizi Allah’a yaklaştıran her şey, ateşten uzaklaştırır; Allah’tan uzaklaştıran her şey de sizi ateşe yaklaştırır. Âgâh olun!
-Unutma: umut kestiğin şeye karşı özgür, tamah ettiğin şeye karşı tutsaksın
-“Ölç, biç sonra kes! Düşün, taşın, sonra söyle! Anla, bil, sonra yap!”
-“Benim kalbim pazar meydanı mıdır ki her gelen içindekini yokluyor?”
-“İnsanların kalpleri ürkektir; kim onları elde ederse ona alışırlar.”
